Xử lý rác có cách làm không mấy tốn kém và cần triển khai ngay là phân loại rác tại nguồn

Trước khi tính đến công nghệ xử lý hiện đại, có cách làm không mấy tốn kém và cần triển khai ngay là phân loại rác tại nguồn. Nếu làm được, một lượng không nhỏ rác tái chế trở thành nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất; một lượng không nhỏ rác hữu cơ có thể chế biến thành phân bón cho ngành nông nghiệp, thay vì tất cả đều chôn lấp như hiện tại.
 
 
Phân loại rác tại nguồn góp phần tiết kiệm được tài nguyên; mang lại lợi ích cho chính chủ nguồn thải từ việc tận dụng phế liệu tái chế và phân compost tự chế biến; đồng thời giảm thiểu tổng lượng rác thải trong cộng đồng thải ra môi trường nhằm giảm tải cho môi trường, tiết kiệm chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý.
 
 
Rác thải sinh hoạt trước khi được đưa đi xử lý, cần được phân loại ngay tại hộ gia đình gồm rác hữu cơ dễ phân hủy và rác khó phân hủy. Rác hữu cơ dễ phân hủy là các loại rác dễ bị thối rữa trong điều kiện tự nhiên sinh ra mùi hôi thối như: Các loại thức ăn thừa, hư hỏng, vỏ trái cây… Rác thải khó phân hủy được chia làm 2 loại đó là rác tái chế và không tái chế. Rác tái chế là các loại rác có thể sử dụng lại nhiều lần trực tiếp hoặc chế biến lại như: Giấy, các tông, kim loại (khung sắt, máy tàu hỏng,…), các loại nhựa…. Còn lại các loại rác không tái chế là phần thải bỏ. Dụng cụ chứa rác là các thùng rác chuyên dùng hoặc tận dụng các vật dụng có sẵn ở gia đình như thúng, sọt, bao tải, túi nilon...
 
 
Rác thải được rải thành từng lớp, đầm nén để giảm thể tích và phủ đất lên (có thể phun hóa chất để tăng hiệu quả xử lý và hạn chế côn trùng). Công nghệ đơn giản và chi phí thấp, phù hợp với các nước nghèo và đang phát triển nhưng tốn diện tích đất rất lớn.
 
 
Một số tỉnh thành ở nước ta đã áp dụng phương pháp đốt rác để phát điện, biến rác thành nhiên liệu có ích. Tại Việt Nam, một dây chuyền công nghệ biến rác thải thành điện năng đã được khảo nghiệm thành công tại Hà Nam. Mô hình công nghệ điện rác - WTE tại Nhà máy Cơ khí Chế tạo thiết bị môi trường của Công ty TNHH Thủy lực - Máy (gọi tắt HMC) ở KCN Đồng Văn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam là công nghệ hỗn hợp giữa hóa khí từ rác và sử dụng nước thải để tạo thành khí methane và phát điện tại đây.
 
 
Trong đợt chạy khảo nghiệm từ ngày 21-9 đến 25-10-2016, nhà máy đã tiếp nhận và xử lý sạch 208 tấn rác thải rắn không phân loại do Công ty Môi trường đô thị Hà Nam cung cấp, sau đó dùng để chạy 3 tổ máy phát điện thắp sáng cho toàn bộ hệ thống chiếu sáng hàng rào của nhà máy liên tục trong 12 giờ/ngày (trong 10 ngày), đồng thời đấu điện chiếu sáng cho KCN Đồng Văn I trong 7 ngày liên tục.
 
 
Với công nghệ này, rác đầu vào được cắt nhỏ chuyển lên băng chuyền, tại đây công nghệ MBT-GRE sẽ tách hết dòng vật chất hữu cơ mô mềm nhanh phân hủy và nước có trong hỗn hợp rác thải (đây là những vật chất dễ phân hủy, gây ô nhiễm mùi kéo theo côn trùng...). Hữu cơ mô mềm và nước được chuyển tự động theo đường ống dẫn xuống hầm sinh học để sản xuất khí methane, phần còn lại là hỗn hợp xơ bã sẽ được sấy giảm ẩm 20%-25%, sau ép thành viên hoặc kiện đưa vào lò khí hóa đa nhiên liệu, sản xuất thành khí tổng hợp (syngas).
 
 
Còn một phương pháp nữa là chế biến rác hữu cơ dễ phân hủy thành phân compost dùng trong nông nghiệp.
 
 
Phân compost là chất mùn ổn định thu được từ quá trình phân hủy các chất hữu cơ, không chứa các mầm bệnh, không lôi kéo các côn trùng, có thể được lưu trữ an toàn và có lợi cho sự phát triển của cây trồng. Phân hữu cơ rất cần cho cây trồng, nó vừa cung cấp chất dinh dưỡng cho cây, vừa duy trì độ phì cho đất.
 
 
Tháng 6.2015, Nhà máy xử lý chất thải rắn Lý Sơn (Quảng Ngãi), công suất xử lý 15 tấn chất thải sinh hoạt/ngày, với tổng vốn đầu tư gần 30 tỉ đồng, do Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên - Môi trường) làm chủ đầu tư đưa vào vận hành.
 
 
Toàn bộ lượng rác thải sau khi tập kết về nhà máy đều được đưa vào hệ thống xé bao, hệ thống sàng, phân loại, trong đó tách lượng đất, đá để chôn lấp chỉ 3%, rác thải đốt chiếm 45 - 48%, số còn lại là phần rác hữu cơ đưa vào ủ phối trộn thêm vi sinh vật, chế phẩm, sau đó nghiền sàng chế biến thành sản phẩm phân hữu cơ. Mỗi ngày nhà máy ở Lý Sơn sản xuất được hơn 5 tấn phân hữu cơ.
 
 
Sử dụng phân hữu cơ từ rác không những giá rẻ, giảm chi phí so với phân hóa học bình quân mỗi sào vài trăm ngàn đồng, mà còn cải tạo đất tơi xốp, nâng cao năng suất cây trồng.
 
 
Tại Nhà máy sản xuất phân bón từ chất thải ở Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh là cơ sở sử dụng chế phẩm Sagi Bio của PGS-TS Tăng Thị Chính để xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng phương pháp ủ đống có đảo trộn do vi sinh vật tự nhiên phân hủy.
 
 
Thực tế cho thấy chế phẩm sinh học đã giúp rút ngắn thời gian xử lý khoảng 20 ngày, lượng mùn hữu cơ thu được tăng 30-36%. Chất lượng mùn tốt hơn, tỷ lệ hữu cơ tăng khoảng 5%, hàm lượng nitơ dễ tiêu tăng 11,2%, phốtpho dễ tiêu tăng 17%, axít humic tăng 40%. Mùn hữu cơ thu được từ quá trình xử lý trên hoàn toàn có thể sử dụng để sản xuất phân hữu cơ vi sinh.
 
 
Hiện Việt Nam mỗi ngày phát sinh 12 triệu tấn rác thải sinh hoạt và đến năm 2020 sẽ là 20 triệu tấn mỗi ngày, việc xử lý hiện nay vẫn là đốt và chôn lấp. Do vậy, việc áp dụng các công nghệ tiên tiến vào xử lý rác thải là một hướng xử lý rác thân thiện với môi trường, hạn chế tối đa lượng chất thải phải đem chôn lấp hoặc đốt gây ô nhiễm nguồn nước và không khí. Qua đó, biến rác thải thành nguồn nguyên liệu có ích vừa góp phần bảo vệ môi trường, vừa đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.